Citati

Profesorke & predrasude o briljantnosti

Muški profesori, uprkos lošijim rezultatima, redovno dobijaju više ocene studenata [u studentskim evaluacijama]. Profesorke su penalizovane ukoliko se ne čine dovoljno toplim i pristupačnim. A ako JESU tople i pristupačne, zamera im se što se ne postavljaju autoritativnije ili profesionalnije. Sa druge strane, žene koje izgledaju autoratitivno i samouvereno ponekad kod studenata nailaze na neodobravanje jer time krše rodna očekivanja. U isto vreme, muški profesori se nagrađuju kad su pristupačni u onoj meri koja se kod žena jednostavno očekuje i primećuje samo kada nije prisutna. (…)

Ispitivanje studentskih evaluacija koje je ustanovilo da se profesorke više opisuju kao „zlobne“ pokazalo je i da se muški profesori češće opisuju kao „briljantni“, „inteligentni“, „pametni“ i „genijalni“. Jesu li ti muškarci zaista darovitiji od svojih koleginica? (…)

Kada je reč o ženama, što su ženstvenije izgledale, to su ljudi ređe mislili da su naučnice. (…)

Deci se od malih nogu usađuju predrasude o briljantnosti. Jedna skorašnja američka studija pokazala je da devojčice i dečaci od pet godina u podjednakoj meri smatraju da žene mogu da budu „baš jako pametne“. Međutim, kad napune šest godina, nešto se promeni. Devojčice počnu da sumnjaju u svoj rod u tolikoj meri da počnu da ograničavaju sebe: ako čuju da je neka igra namenjena za „baš pametnu decu“, petogodišnje devojčice će podjednako želeti da učestvuju u njoj kao i dečaci — ali šestogodišnje devojčice odjednom gube interesovanje.

Škole uče devojčice da briljantnost nije njihova odlika. Nije ni čudo što, kad dođe vreme da evaluiraju predavače na univerzitetu, studenti vide profesorke kao manje kvalifikovane.

(Kerolajn Krijado Peres, NEVIDLJIVE: KAKO PODACI KROJE SVET PO MERI MUŠKARACA, prev. Maja Bajić, 2021, Laguna, str. 111–112 // Caroline Criado Perez, INVISIBLE WOMEN: EXPOSING DATA BIAS IN A WORLD DESIGNED FOR MEN, 2019, Chatto & Windus)

 

Super Busy Hospital

I’d like to create a video game in which you have to help all the characters who have died in the other games. „Hey, man, what are you playing?“ „SUPER BUSY HOSPITAL. Could you leave me alone? I’m performing surgery! This guy got shot in the head, like, 27 times!“

(Demetri Martin, stendap)

The more enlightened our houses are, the more their walls ooze ghosts

The power of modern literature lies in its willingness to give a voice to what has remained unexpressed in the social or individual unconscious: this is the gauntlet it throws down time and again. The more enlightened our houses are, the more their walls ooze ghosts. Dreams of progress and reason are haunted by nightmares.

Shakespeare warns us that the triumph of the Renaissance did not lay the ghosts of the medieval world who appear on the ramparts at Dunsinane or Elsinore. At the height of the Enlightenment, Sade and the Gothic novel appear. At one stroke Edgar Allan Poe initiates the literature of aestheticism and the literature of the masses, naming and liberating the ghosts that Puritan America trails in its wake. Lautréamont explodes the syntax of the imagination, expanding the visionary world of the Gothic novel to the proportions of a Last judgment. In automatic associations of words and images the Surrealists discover an objective rationale totally opposed to that of our intellectual logic.

Is this the triumph of the irrational? Or is it the refusal to believe that the irrational exists, that anything in the world can be considered extraneous to the reason of things, even if something eludes the reasons determined by our historical condition, and also eludes limited and defensive so-called rationalism?

(Italo Calvino, „Cybernetics and Ghosts“)

_____________________

La linea di forza della letteratura moderna è nella sua coscienza di dare la parola a tutto ciò che nell’inconscio sociale o individuale è rimasto non detto: questa è la sfida che continuamente essa rilancia. Più le nostre case sono illuminate e prospere più le loro mura grondano fantasmi; i sogni del progresso e della razionalità sono visitati da incubi.

Shakespeare ci avverte che il trionfo del Rinascimento non ha placato i fantasmi dell’universo medievale che s’affacciano sugli spalti di Dunsinane e di Elsinore; al culmine dell’Illuminismo, sorgono Sade e il romanzo nero; Edgar Allan Poe inaugura insieme la letteratura dell’estetismo e la letteratura di massa, dando un nome e un passo agli spettri che l’America puritana si porta dietro; Lautréamont fa esplodere la sintassi dell’immaginazione, dilata il mondo visionario del romanzo nero fino alle dimensioni di un giudizio universale; i surrealisti scoprono nelle associazioni automatiche di parole e d’immagini una ragione obiettiva contrapposta a quella della nostra logica intellettuale.

E il trionfo dell’irrazionale? Oppure è il rifiuto di credere che l’irrazionale esista, che qualcosa al mondo possa esser considerata estranea alla ragione delle cose anche se sfugge alla ragione determinata dalla nostra condizione storica, a un sedicente razionalismo limitato e difensivo?

(Italo Calvino, „Cibernetica e fantasmi“)

Frensis Bekon o lepoti

Nema savršene lepote koja u srazmeri ne bi imala i nešto neobično.

(Fransis Bekon, ESEJI: ILI SAVETI POLITIČKI I MORALNI, „43. O lepoti“, pred. Borivoje Nedić, Kultura, 1967)

There is no excellent beauty that hath not some strangeness in the proportion.

(Francis Bacon, ESSAYS)

V. Desnica: Dalmacija ++

U toj zemlji gde raste i oleandar i grab; gdje uz obalu maistrala leprša dašak romaskog duha i vije se laka zapadna melopeja, a po zaleđu u buri struji duboko rasni narodni život i gudi primitivni monokord; gdje uz katedrale sa Ticijanima i Veronezima postoje i manastiri u kojima tinja duh srednjevekovne srpske manastirske obrazovanosti, u kojima caruju krute bizantinske ikone i u kojima se čuvaju zavjeti Nemanjića; gdje pored primorskog trubadura nalazimo i mrgodnog brđanskog kaluđera ljetopisca, — u toj zemlji, među raznovrsnim osobitostima koje je uslovila priroda i stvorila istorija, i sjeverodalmatinski kopneni kraj, naseljen izbjeglicama koje su se od XV vijeka dalje sklanjali pred Turcima na njegov goli krš i suve visoravni, predstavlja po svojim specijalnim kulturnim, psihičkim i ekonomskim momentima, jedno izdvojeno područje.

Citat Vladana Desnice na koji sam naišao u novoj studiji Vladana Bajčete NON OMNIS MORIAR: O POEZIJI I SMRTI U OPUSU VLADANA DESNICE (2022, Institut za književnost i umetnost). Rečenice su iz Desničine knjige HOTIMIČNO ISKUSTVO: KNJIGA PRVA (2006, VBZ, str. 28), tačnije iz njegovog eseja o pesniku Mirku Koroliji.

Метабудизам

One can see the direct connection of Metabolist cycles of change with Buddhist reincarnation, prompting the pun that Metabolism should really be called „Metabuddhism“. Kurokawa contrasts it in so many ways with the static notions of the West:

„We have in Japan an aesthetic of death, whereas you have an aesthetic of eternity. The Ise shrines are rebuilt every twenty years in the same form, or spirit; whereas you try to preserve the actual Greek Temple, the original material, as if it could last for eternity“.

(Kisho Kurokawa, METABOLISM IN ARCHITECTURE; Charles Jencks: „Introduction“; 1977, Studio Vista)

Апокалипса дрвета и човека

Из Пекићеве 1999. Почињем да улазим у екокритику; ово је први од два рада која ћу у наредним месецима написати о БП.

U poslednjoj deceniji milenijuma Ribe prestao je kao nožem presečn večni rat prirode i čoveka.

Čim je shvatio svoju moć čovek se prema prirodi počeo ponašati kao prema slučajnoj i nesnosnoj rogobatnosti u urednom poretku veštačkih stvari, u svetu vlastitih proizvoda, koji bi, inače, bez prirode bio savršen. Ona je dugo pružala otpor. Najčešće on nije shvaćen kao odupiranje uzvišenim projektima čoveka, nego kao neka njena urođena poremećenost, nedostatak reda i plana u njoj, odustvo Boga ili bilo čega u šta se verovalo da stvari drži na okupu. Otpor je savladan grubom silom ili tehnološkim napretkom čiji nijedan pronalazak nije propustio da, pre nego što će pomoći čoveku, bar u nečemu ne ozledi prirodu.

Nemilosrdnim iskoršćavanjem iscrpljena zemlja hemikalijama je naterivana da i dalje daje plodove sve dok ne postade bolesnik u komi koji se u životu održava mašinama, ali drugi život ne može proizvesti. Živeći u bunilu, zemlja je pljuvala plodove koji su trovali ljude i izazivali nepoznate bolesti. Životinje su, najpre, podeljene na štetne i korisne; štetne uništene, a korisne podeljene na one za rad i one za uživanje, pa prve ubjene radom, druge lovom dok, osim po sve ređim zoološkim vrtovima, usamljenim farmama i zaboravljenim utrinama nije ostalo nešto veštačkim ukrštanjem unakaženih pasa, mačaka, zlatnih ribica i papagaja.

Šume su krčene da na planetu stane što više ljudi i da oni, uprkos svemu, sve bednije žive. Iz suvog neba se magnetnim poljima izvlačila kiša, ali je ona bila zatrovana kiselinom i kroz nju se išlo sa maskama od gaze preko lica. Vazduh je gušen teškim smradom napretka koji je pretio da se preseli i izvan sunčevog sistema. Prvi put postalo je to ostvarljivo, oko 1990. godine, pronalaskom goriva koje je rakete kroz svemir moglo voditi brzinom svetlosti. A prvi je takav put, prema prvoj planeti izabranoj za kolonizaciju, predviđen za kraj ove, godine 1999.

Kada je saznala da je let prema drugim svetovima, drugim mogućnostima iste zablude obezbeđen, kako se ushićeno pevalo „put zvezdama otvoren“, i četvorodimenzionalna barijera oko razuma oborena, da je čovek svoju civilizaciju sada spreman širiti svemirom kao zaraznu bolest čija se terminalna priroda niti poznaje niti priznaje, priroda tako nešto nije mogla da dozvoli.

Кафка и Ајнштајн

Алфред Казин казује како је Томас Ман посудио један од Кафкиних романа Ајнштајну, који му га је вратио говорећи: „Нисам могао да га читам, људски ум није толико сложен“.

(Умберто Еко, ШЕСТ ШЕТЊИ КРОЗ НАРАТИВНУ ШУМУ, Народна књига, 2003; према Alfred Kazin, ON NATIVE GROUND: AN INTERPRETATION OF MODERN AMERICAN PROSE LITERATURE)